Mystiek is de theologie van de religieuze ervaring. De ervaring van het Absolute – in de zin van ‘God’ – maar ook de ervaring van ons eigen bewustzijn en de oorsprong daarvan. Mystieke theologen houden zich bezig met persoonlijke getuigenissen van concrete godservaringen. Daarom is mystieke theologie de enige vorm van godgeleerdheid die experimenteel is. Het tegendeel van hogere zweefkunde, dus.
Gelovig of niet: we vragen ons allemaal af wat we hier doen en waar ons bewustzijn vandaan komt. Verder zijn er van die mysteries als de liefde en de dood. Onze voorouders hebben ons daarvoor een religieuze traditie meegegeven, maar op de een of andere manier doet die het niet meer, is die kapot. Het wereldbeeld dat door het christendom geschetst wordt lijkt ongeloofwaardiger dan Star-Trek en de God van de Bijbel daarnaast ook nog behoorlijk onsympathiek. Wat de meesten van ons alleen niet in de gaten hebben, is dat er veel meer op de zolder van het christendom verborgen ligt dan wij gepresenteerd krijgen.
Mystiek – een tot voor kort grotendeels vergeten tak van de theologie – houdt zich niet bezig met ideologische haarkloverij of abstracte speculaties, maar met concrete ervaringen van het Absolute waarvan mensen verslag hebben gedaan in de loop van de eeuwen. Dan kan het gaan om een monnik uit de veertiende eeuw, maar ook om een secretaris-generaal van de Verenigde Naties die schrijft vlak na de Tweede Wereldoorlog of een jonge vrouw uit de pruikentijd. Sommige van die ervaringen zijn troostend, andere brengen je vooral in de war, maar in ieder geval proberen ze je geen van alle iets te verkopen of je te bekeren tot een ideologisch construct. Ze willen hoogstens hun ontroering delen.
De cursus van 2022 start in oktober en heeft als hoofdonderwerp de geestelijke zintuigen. Wat kunnen wij direct waarnemen van de Werkelijkheid die ons leven draagt? Aan de hand van denkpatronen die door de grote mystieke schrijvers uit de traditie zijn ontwikkeld gaan we op zoek naar de grond van ons bewustzijn en leren we het begrippenapparaat dat we nodig hebben om mystieke teksten zelf te kunnen lezen zonder rare misverstanden.
Pater Hugo Beuker (1976) is priester van het bisdom Groningen-Leeuwarden en sinds 2001 monnik-kluizenaar. Hij heeft een dubbele onderzoeksmaster van de KU Leuven in de kerkgeschiedenis met een specialisatie in de mystiek. In 2021 presenteerde hij voor de KRO-NCRV de serie Ziel en Zaligheid over mystieke theologie. Sinds 2019 verzorgt hij jaarlijks colleges over het onderwerp voor Sanctificium (voorheen School voor de Ziel). Hij staat erom bekend ingewikkelde stof begrijpelijk te kunnen maken met een hoop humor en onverwachte invallen. Hij heeft een diepe eerbied voor de grote traditie, maar kan tegelijk nogal onbeschaamd zijn als hij bezig is onwaarachtige theologische constructen door te prikken. Dat maakt hem bij velen geliefd, maar niet voor iedereen geschikt. Wie van droge humor en noordnederlandse nuchterheid houdt zit hier goed.
